کد خبر 210
۲۲ دی ۱۴۰۱ - ۱۹:۳۵
تحلیل/ تخریب هویت ملی توسط آشوبگران

درآشوبهای اخیر تمامی مولفه ها و نمادها و مصادیق هویت ملی در ابعاد ملی و دین مورد هجمه قرارگرفت و تخریب شد و علقه های ملی و دینی را به شدت تضعیف کرد و روح ملی را به شدت آزرد.

سرویس رصد و تحلیل شانا - هویت ملی به معنای احساس تعلق و وفاداری به عناصر و نمادهای مشترک در اجتماع ملی و در میان مرزهای تعریف شده سیاسی است. سرزمین، دین و آئین، آداب و مناسک، تاریخ، زبان و ادبیات، مردم و دولت، مهمترین عناصر و نمادهای ملی هستند که سبب شناسایی و تمایز می‌شوند.  

در درون یک اجتماع ملی میزان تعلق و وفاداری اعضاء به هر یک از عناصر و نمادهای مذکور، شدت احساس هویت ملی آنها را مشخص می‌سازد. به عبارتی هویت ملی از نظر جامعه‌شناسی به مثابه نوعی احساس تعهد و تعلق عاطفی نسبت به مجموعه‌ای از مشترکات ملی است که موجب وحدت و انسجام می‌شود و دارای ابعاد مختلف خرده فرهنگ ملی، دینی و انسانی است؛ که ویژگی اصلی آن قابلیت بومی بودن و انعطاف اجزاء ابعاد تشکیل دهنده آن می‌باشد.

دریک تعریف مختصر، هویت ملی یعنی  تعلّق خاطر به فرهنگ، تمدّن و ملیت خاص. ازاین رو بی ثباتی فرهنگ و عدم برخورداری فرد از فرهنگ با ثبات نسبی و پیشینه تاریخی؛ و باورهای دینی؛ ایده آل هایش را به هم می ریزد.

چنین فردی که از آشفتگی هویّت رنج می برد، فردی که به دین خاصی تعلّق خاطر ندارد، معمولا فاقد آرمان و ایده آل می باشد و معیاری برای درستی و یا نادرستی رفتار خویش ندارد. از نظر فکری مذبذب، آشفته، فاقد هویّت و ثبات شخصیت است. ملت و جامعه فاقد دین نیز به همین سان فاقد «هویّت، آرمان و شخصیت» خواهد بود.

گفتمان «ایرانیت دین گرا و دین باور» زیرساخت ملّیت وهویت جامعه ایران  را تشکیل می دهد. برهمین اساس هویت ایرانی بر دو عنصر ایران و اسلام استوار است که  گفتار مسلّط لایه ها و سطوح مختلف جامعه ایران  و ایرانیت جدید را شکل میدهد که از منظر جامعه شناسان و اندیشمندان حوزه مردم شناسی از آن به عنوان «ایرانیت دین گرا با نظام ارزشی و هنجاری دین باورانه» یاد می شود.

آشوبهای اخیردرمقایسه با پدیده های سیاسی و اجتماعی مشابه خود ازجمله  رخدادهای  تامل برانگیز با ویژگیهای منفی مخرب نسبت به هویت ملی و دینی محسوب می شود که پیام ها و پیامدهای منفی و مخرب فراوانی را درعرصه هویت ملی، ایرانیت و اسلامیت دربطن خود داشت. رفتارآشوب گران دراین دوره باعث شد که روح ملّی، در وضعیت افول و خواب رفتگی قرارگیرد و بیش از هر زمان دیگری هویت ایرانی و اسلامی در معرض تحمیل هویّت های مجاور(هویت معارض) قرار بگیرد. ازآنجایی که هویّت مجاور تعارض ذاتی با هویّت ملّی دارد، فرد مبتلا به این هویت با تکیه به تکنیک «غیریت سازی»تمایلش به ماندن دردایره هویت ایرانیت و اسلامیت کاهش پیدا کرده که نه تنها انگیزه ای برای بازگشت و احیای روح ملّی ندارد بلکه زمینه مساعد برای احیای آن را نیز نابود می کند.

درچنین فضایی فرد یا گروه با پذیرش هویّت مجاور تماماً در تکاپوی هویت معارض برمی آید و درچنین وضعیتی به فرهنگ مجاور (معارض) قدرت بیشتری می بخشد تا هویت ملی و فرهنگ بومی را تبدل به هویّت  وفرهنگ پیرو کند.  این روند در فرایند آشوبهای چند ماهه گذشت، مع الاسف آغاز شد و با وجود فروکش کردن اعتراضات خیابانی، پیامدهای آن در ضمیر طیف جوان دروضعیت نهادینه شدن است. تحلیل رفتار آشوبگران و شعارهای سرزده از سوی آنها نشان داد که  عنصر هویّت، بیش از هر عصردیگری در خطر جدّی است، روند فرسایشی و تضعیف مولفه های هویت ملی درابعاد اجتماعی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی و دینی شتاب بیشتری پیداکرده است.

در این مطلب به اختصار ابعاد هویت ملی و تعرض به آنها را مرور می کنیم:

درآشوبهای اخیر تمامی مولفه ها و نمادها و مصادیق هویت ملی در ابعاد ملی و دین مورد هجمه قرارگرفت و تخریب شد و علقه های ملی و دینی را به شدت تضعیف کرد و روح ملی را به شدت آزرد.

الف-  بعد اجتماعی هویت ملّی

  1. تضعیف اعتقاد به وجود جامعة ملّی و اعتقاد ملی و ضرورت وجود آن؛
  2. تضعیف حسن هموطن بودن، نگرش مثبت به دیگران، باورها و اعتقادات و سرنوشت و آیندة مشترک؛
  3. تضعیف روحیه افتخار ایرانی بودن و اعتقاد به اسلام
  4.  تضعیف  نگرش وتفکر نسبت به همبستگی و همکاری اجتماعی و وفاق اجتماعی؛

 ب-  بعد تاریخی هویت ملّی:

احساس هویت تاریخی، آگاهی مشترک افراد جامعه از گذشتة تاریخی و احساس دلبستگی به آن و هم تاریخ پنداری؛ درآشوبهای اخیر دریک سناریو دقیق موردهجمه قرارگرفت و عقبه تاریخی باور به ایران و اسلام به عنوان عقبه راهبردی فرهنگی و سیاسی و دفاعی به شدت تخریب شد و تحریف گردید

.آگاهی جمعی از عقبه تاریخی به دلیل ضعف حافظه تاریخی نسل جدید که از دانش لازم در باره مهمترین حوادث و شخصیتها و بازیگران سازنده آن ندارد دراین دوره از آشوب ها به شدت تحریف شد و روایت جدید و تصویرجدید از مولفه‌های تاریخی سازنده هویت به افکارعمومی مخابره شد . شعارها و اقدامات آشوبگران مولفه تعلق به تاریخ ملی و خاطرات، حادث و وقایع آن را به شدت تضعیف کرد وغرورملی ایرانیان را دروضعیت تحقیر قرارداد.

ج-  بعد جغرافیایی هویت ملّی:

هویت ملّی در درجة نخست زاییدة محیط جغرافیایی متعلق به هر ملتی است که درآن قلمرو سکونت دارد و نسبت به داشته های فرهنگی و تمدنی آن دارای تعصب و علقه است و در برابر تهدیدات و مخاطرات برای دفاع از آن آماده  فداکاری است. اگرچه  محیط جغرافیایی، تبلور فیزیکی، عینی، ملموس و مشهود هویت ملّی است اما یک ظرف زنده و سازنده است که به شکل خودکار تولید نگرش مثبت به آب و خاک به عنوان یک  واحد ملّی و داشته های فرهنگی و تمدنی به عنوان یک واحد هویتی می کند.

درآشوب های اخیر حجم انبوهی از شعارها و کنش ها را شاهد بودیم که به شکل شفاف هم بعد واحد ملی و هم بعد هویت واحد ملی را به چالش می کشیدند و حتی سیگنال هایی را شاهد بودیم که نوعی میل به تجزیه ایران براساس هویتهای قومی و مذهبی از سوی آشوبگران و ایرانیان خارج از کشور بدون توجه به عواقب آن ظهور و بروز کرد که در تاریخ ایران از جمله رفتارهای نادر سیاسی است که بیشتر به رفتار اپوزیسیون بی هویت و بی وطن قرابت داشت تا به رفتار یک ایرانی هویت طلب با علقه و عواطف وطنی.

از همین رو در این دوره از آشوبها شاهد:

  1. تضعیف دلبستگی وتعلق خاطر به سرزمین مادری و نماد های آن و عدم آمادگی برای دفاع آن در زمان بروز خطر. نمونه  این تضعیف را با در دست گرفتن پرچم انگلیس پس از باخت تیم فوتبال ایران از انگلیس در جام جهانی دیدیم.
  2.  تمایل برای تخریب هویت ملی و دینی و عقبه تاریخی فرهنگی برای اخذ سکونت درکشورهای معارض و مخالف و معاند. رفتاری که توسط برخی سلبریتی های هنری و ورزشی همچون فرخ نژاد و کریمی برای اخذ ویزای اقامت در آمریکا دیدیم.
  3. تضعیف روحیه دفاع از کشور درمیان ایرانیان خارج از ایران به شکل فراگیر درمیان برخی نخبگان و چهره های با سابقه دفاع ازمرزهای فرهنگی وهویتی ایران؛

د-  بعد سیاسی هویت ملّی:

هویت ملّی در بعد سیاسی یعنی  افرادی که داخل مرزهای ملّی یک کشور زندگی می‌کنند و از لحاظ فیزیکی و قانونی عضو یک نظام یا ساختار سیاسی هستند،موضوع یا مخاطب قوانین آن کشور هستند، از لحاظ روانی نیز خود را عضو سیستم می دانند و عشق و علاقة قلبی به سیستم سیاسی و مبانی ارزشی، خاطرات تاریخی، افسانه‌ها و اسطوره‌ها وقهرمانان ملی و مشروعیت آن دارند.

مع الاسف درآشوبهای اخیر دربعد هویت سیاسی هیچ مولفه و شاخصه ای از هجمه و تخریب درامان نماند و تمامی مولفه ها و نمادها و المانهای سیاسی و حکمرانی در ابعاد تئوری، گفتمان و مصداقی به شدت تخریب شد . در بعد هویت سیاسی دراین دوره از آشوبها شاهد «دیگرسازی» استثنائی و منحصر بفردی بودیم که به خرد و کلان هویت ایرانیت و اسلامیت هیچ ملاحظه از سوی آشوب گران صورت نگرفت و هیج مرزی برای تخریب قائل نبودند  واز تمامی خطوط قرمز عبورکردند.

ه-  بعد فرهنگی و دینی  هویت ملّی:

 فرهنگ؛یک مجموعة ذهنی مشترک است که در گذشتة تاریخی شکل گرفته و طی فرآیند جامعه پذیری به نسل‌های بعدی منتقل گردیده و نسل‌های جدید آن را به عنوان میراث گذشته به ارث برده‌اند. این مجموعة ذهنی شامل ارزش‌ها، هنجارها، نمادها، اعتقادات و احساسات و رویکردهایی است که در زمینة خانواده، اقتصاد، سیاست، مذهب،جامعه پذیری و تفریحات در بین مردم یک جامعه به صورت «وجدان جمع» درآمده است.

فرهنگ علاوه بر بخش ذهنی،دارای بخش عینی نیز هست که به صورت میراث فرهنگی و نشانه‌های تاریخی در اختیار جامعه است؛که دربرگیرنده شاخص های مهمی مانند؛آیین‌ها و سنت‌های عام، جشن ها، اعیاد و فرهنگ عامه، ارزشهای سنتی، لباس و طرز پوشش، معماری بناها و مکان‌ها، رسوم، عرف و هنرهای ملّی و بومی، ناظر بر سنتها، اسطوره‌ها، فولکور، هنر و معماری است.

دراین دوره از آشوبها که به ظاهر ماهیت اجتماعی و فرهنگی داشت و با تکیه به مساله حجاب و امر به معروف آغاز شد. شاهد وضعیت جدیدی بودیم که آشوبگران تمامی باروها، نمادها و اعتقادات ملی، سنت ها و نرم ها و هنجارهای ملی را تخریب کردند و هیچ نماد و مصداق فرهنگی از هجمه فیزیکی و قلمی و کلامی آشوب گران مصون نماند و با سنگین ترین توهین ها، تهمتها و تحقیر ها درزمینه هویت فرهنگی مواجه بودیم.آشوبگران به شکلی عمل می کردند که انگار هیچ تعلق خاطری به ایران و هویت تاریخی و ملی آن ندارند.

تضعیف و تخریب پایبندی به جوهر دین و ارزشهای بنیادین آن؛ دلبستگی به شعایر، مناسک و نهادهای دینی،  و کارگزاران دین دراین دوره از آشوبها دراوج خود قرارداشت. قران سوزی، توهین به رهبران دینی و... یک وضعیت بسیار منفی از کشور را در اذهان ترسیم کرد که هیچ سنخیتی با ایران، اسلام و تاریخ و هویت ملی ما نداشت.

زمینه ها و شگردهای تولید بحران هویّت در آشوبهای اخیر

۱. پروژه جهانی سازی باکمک سلطه غول رسانه ای و با تاکید بریکسان سازی، وطن زدایی از ملت، تحلیل توانایی هویّت سازی و الگوهای باثبات ملّی ( فرد یا گروه اجتماعی) را درمیان جامعه ایرانی به اجرا گذاشته است که باعث فرسایش هویّت های ملّی و ایجاد بحران هویّت در برخی لایه های جامعه جوان شده است؛

۲. تضعیف دغدغه مندی جناح‌ها و نخبگان سیاسی و اجتماعی نسبت  به  هویت ایرانی و بنیادهای هویت ملی و دینی، تخریب و تحریف آنها در رقابت های سیاسی و رسانه ای؛

۳. بهره گیری دشمن از تکنیک تحقیر و تنزل تاریخ و هویت ملی؛ درآشوبهای اخیر، طراحان آشوب ها با شیفت دادن هویت ملی از یک«پروسه تاریخی» و بنیادین به سمت یک «پروژه دولتی»  زمینه هجمه به آن را فراهم کردند. در این رویکرد غیر طبیعی و بسیارمخاطره آمیز ، هویت ملی از یک پدیده تاریخی به یک امر سیاسی دست ساخته حاکمیت تنزل داده شد و به شدت تخریب و تحقیر گردید؛

۴. بهره گیری از تکنیک غیریت سازی و «دیگرسازی» قاعده باورپذیرکردن رویکرد واگرایی به عنوان یک حرکت غیرمخاطره آمیز مثبت باتولید محتوا و محصول برای پراکندن نفرت نژادی و نژادپرستی و دعوت به حذف دیگری. این رویکرد فشار برای فرو پاشی هویت به شکل فشار از بالا و چانه زنی از پائین را به اجراگذاشته شد. از بالا تلاش در جهت انحلال هویت ملی در هویت جهانی و از پایین تلاش در جهت تجزیه هویت‌های ملی به هویت‌های خُردتر و گروه‌های قومی را شاهد بودیم.

کد خبر 210

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha