کمیته رصد و تحلیل شانا- اعلام نگرانی جامعه اطلاعاتی امریکا از گسترش نفوذ ایران یکی از محورهای اصلی گزارش سالانه این جامعه است که به رغم تکرار سناریوی ایران هراسی آمریکایی‌ها در این گزارش، درعین حال اذعان به اقتدر کشوری است که این روزها پیچیده‌ترین وگسترده ترین جنگ ترکیبی تحمیلی قدرتهای سلطه گر غربی را با موفقیت مهار کرده است.

در گزارش جامعه اطلاعاتی امریکا که متشکل از ۱۶ سازمان اطلاعاتی از جمله سازمان سیا و آژانس امنیت ملی ایالات متحده است، به ارزیابی مجموعه تهدیدهایی پرداخته که می‌توانند منافع ملی آمریکا را به طور مستقیم و جدی در سال ۲۰۲۳ به خطر بیاندازند. در پیشگفتار گزارش مذکور، از روسیه و چین در مقام رقیب ایالات متحده نام برده می‌شود که با دست زدن به مجموعه‌ای از اقدامات «هنجارهای نظم جهانی» را به چالش کشیده‌اند. در ادامه این گزارش در مورد ایران تاکید می‌شود ایران در راستای تلاش برای از بین بردن نفوذ آمریکا در خاورمیانه، تثبیت نفوذ خود، قدرت‌افکنی در کشورهای همسایه و ...، کماکان به تهدید منافع ایالات متحده ادامه خواهد داد.

اما نگرانی غربیها از نفوذ ایران به منطقه غرب آسیا خلاصه نشده و نگرانی از نفوذ ایران در اروپا، شرق آسیا وکناره های اقیانوس آرام در آمریکای جنوبی نیز، برنگرانی های آن‌ها افزوده وعصبانیتشان از این تحول را در مواضع آن‌ها می‌توان دید، آن‌ها که پیش از این از ضرورت تحمیل برجامی دیگر بر ایران برای مقابله ومهار نفوذ ایران در منطقه سخن به مبان آورده ودر مقاطعی از تاریخ در دوران دولت قبلی به آن امید وار شده بودند، اکنون با کابوسی جدید مواجه شده‌اند، چرا که شرایط کنونی بعد آر شکست آنها در یک جنگ گسترده ترکیبی علیه ایران به وجود آمده و غربی‌ها را با بحران راهبردی در مقابله با ایران دچار کرده است.

در ارزیابی این ۱۶ نهاد جامعه اطلاعاتی آمریکا در باره قدرت نظامی ایران که موجب نگرانی آنها شده است، آمده است: «سپاه پاسداران در سال ۲۰۲۳ همچنان موقعیت خود را به عنوان «مرکز قدرت نظامی ایران» حفظ خواهد کرد؛ سازمانی نظامی که با دست زدن به مجموعه‌ای ترکیبی از «جنگ‌های متعارف و نامتعارف» منافع ایالات متحده در خاورمیانه را تهدید می‌کند. جمهوری اسلامی برنامه‌هایش به‌منظور دستیابی به «تسلیحات متعارف جدید»، از جمله «جت‌های جنگی، هواپیماهای آموزشی، بالگردها، سامانه‌های دفاع هوایی و تانک‌های جدید» را ادامه می‌دهد، اگرچه کسری محدودیت‌های اقتصادی تهران می‌تواند سرعت اجرای این اهداف را کاهش دهد. آن‌ها در این گزارش تاکید کرده‌اند که ایران بیشترین ذخایر موشک‌های بالستیک در خاورمیانه را در اختیار دارد و همین امر تهدیدی برای منطقه به‌حساب می‌آید.»

در بخش دیگری از این گزارش به برنامه‌های هسته‌ای ایران پرداخته شده است و از جمله پایانی آن می‌توان فهمید که توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، نسخه پیشنهادی دستگاههای اطلاعاتی آمریکا به دولت بایدن است. در گزارش این نهادهای اطلاعاتی در باره برنامه هسته‌ای ایران آمده است: «ایران از زمان ترور شهید فخری‌زاده، به گسترش برنامه هسته‌ای خود سرعت بخشیده و اعلام کرده دیگر محدود به هیچ محدودیتی در برجام نیست و فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای را طوری انجام داده که این کشور را به تولید مواد شکافت‌پذیر مورد نیاز برای تکمیل بمب هسته‌ای - اگر تصمیم به ساخت آن بگیرد - نزدیک‌تر می‌کند. تهران به‌منظور اعمال فشارِ دیپلماتیک بر امضاکنندگان برجام و همچنین ساختن اهرم‌های فشار، گام‌هایی برداشته است.

ایران به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود، فراتر از محدودیت‌های برجام ادامه می‌دهد و همچنان از محدودیت‌های برجام در زمینه تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته فراتر رفته و به عملیات غنی سازی اورانیوم در تاسیسات زیرزمینی فردو ادامه می‌دهد که براساس برجام ممنوع بوده است.» این جمله نهادهای اطلاعاتی آمریکا که در گزارش آمده است را می‌توان یک نوع راهبرد پیشنهادی به دولت بایدن دانست: «چنانچه تحریم‌ها علیه ایران رفع نشوند مقام‌های این کشور احتمالاً غنی‌سازی بیشتر تا ۹۰ درصد را در نظر خواهند گرفت.»

برخی از مواضع دیگر این روزهای آمریکایی‌ها واروپایی ها شنیدنی است:

** وزیر خارجه لیتوانی در سفر اخیر خود به سرزمین‌های اشغالی می‌گوید: «ما در اتحادیه اروپا انتظار نداشتیم که روزی متوجه شویم ایران در خانه ما را می زند. ما فکر می‌کردیم ایران صرفاً یک مسئله در خاورمیانه است که باید مراقب آن باشیم، اما اکنون می‌بینیم که ایران از طریق همکاری با روسیه به ما نزدیک‌تر می‌شود و باید به آن پاسخ دهیم.» لاندسبرگیس همچنین مدعی می‌شود که «تهدید ایران که قبلاً اسرائیل را مورد هدف قرار می‌گرفت، اکنون به تهدیدی برای لیتوانی نیز تبدیل شده است و از این رو کشورش علاقه مند به افزایش همکاری با اسرائیل در زمینه اطلاعاتی در مورد موضوع ایران و همکاری علیه ایران است.»

** وزیر دفاع آمریکا نیز در اظهاراتی نسبت به روابط نظامی "غیرقابل تصور" ایران و روسیه ابراز نگرانی کرد. به نقل از فایننشال تایمز، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا روز دوشنبه ۱۵ اسفند در جمع خبرنگاران در اردن با اشاره با روابط نظامی ایران و روسیه مدعی شد: آنچه که ایران دارد انجام می‌دهد غیرقابل تصور است. آن‌ها با بکارگیری پهپاد در روسیه درحال کسب تجارب بیشتر هستند و این برای منطقه خبر خوبی نیست. وی در ادامه نیز ادعا کرد که روسیه در ازای دریافت پهپاد، فناوری‌هایی را به ایران ارائه می‌دهد.

** مأموریت فرا سرزمینی ناوهای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ولنگر انداختن آن در سواحل برزیل موضوع دیگری است که نگرانی سلطه گران غربی را در پی داشته است. سرویس خبری موسسه نیروی دریایی آمریکا (USNI News) با انتشار گزارشی به نقل از کارشناسان آمریکایی، تصمیم برای اعطای مجوز لنگر انداختن کشتی‌های ایرانی در بندر ریودوژانیرو برزیل را یک پیروزی برای تهران دانست و تاکید کرد باید بیشتر منتظر اقدامات مشابه این، از ایران بود. واین در حالی است که به رغم تهدیدهای آمریکا مبنی بر تحریم مقام‌های برزیل، کشتی‌های جنگی ایران در ریودوژانیرو برزیل پهلو گرفته‌اند و این رویداد باعث نگرانی ناظران آمریکایی شده که این مسئله را تهدیدی علیه منافع ملی خود می‌دیدند. در این گزارش به نقل از کارشناسان مصاحبه‌شده آمده است: ورود کشتی‌ها به بندر برزیل، یک پیروزی برای تهران است. منتظر اقدامات مشابه بیشتر از این، از ایران باشید. چرا که (ایران) با استفاده از مکران به دنبال فرافکنی قدرت و درهم‌تنیدگی سیاسی است و نه انزوا.

** روزنامه «واشنگتن تایمز» نیز عبور ایران از کانال پاناما را آخرین اقدام تهران در تلاش برای گسترش نفوذ خود در حیاط خلوت ایالات متحده ارزیابی کرد و مأموریت‌های سال‌های اخیر نیروی دریایی ایران را خواسته تهران برای نشان دادن تمایل به گسترش نفوذ نظامی خود فراتر از خاورمیانه و حتی در نزدیکی ایالات متحده دانست. تد کروز سناتور آمریکایی نیز گفت «پهلو گرفتن کشتی‌های جنگی ایران در برزیل یک رویداد خطرناک و تهدیدی مستقیم برای امنیت آمریکایی‌ها است».

چرایی نگرانی غربی‌ها

۱- پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ به معنای آغاز فصل جدیدی از تاریخ روابط بین الملل در دوران معاصر وتغییر معادلات قدرت در جهان بود. از نشانه‌های این تحول که ناشی از گسترش نفوذ انقلاب اسلامی است آمریکا و شرکایش در عرصه بین‌الملل، گام به گام در مسیر منزوی شدن پیش می‌روند، قدرت‌های بزرگی چون چین و روسیه، ایران را به عنوان یک عامل تعیین‌کننده در مناسبات منطقه و جهان پذیرفته‌اند و صلاح خود را در ارتباط و هم افزایی با آن می‌بینند. تا جایی که یکی از تحلیلگران روسی چندسال پیش، جمهوری اسلامی را «رهبر منطقه با پتانسیل تأثیر فرامنطقه‌ای» معرفی کرده بود. از طرفی کشورهای کوچک آسیا، آفریقا و حتی آمریکای لاتین، با الهام گرفتن از ایران، شهامت چالش با نظام سلطه را یافته‌اند و به رغم تمام تلاش‌های آمریکا، شاهدیم که دولت‌هایی با مواضع ضدآمریکایی در آمریکای لاتین که به عنوان حیاط خلوت آمریکا شناخته می‌شود، روی کار می‌آیند. نکته‌ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مسئولان نظام در روز ۲۳ فروردین‌ماه ۱۴۰۱  بر لزوم توجه به منظومه قدرت جمهوری اسلامی و تأثیر آن بر روند تحقق اهداف نظام اسلامی تأکید کردند. معظم له در این بیانات با برشماری برخی از ویژگی‌های این منظومه، یادآور شدند: منظومه قدرت جمهوری اسلامی و دستاوردهای گوناگون آن در بخش‌های مختلف، ایران را به الگویی جذاب برای ملت‌ها تبدیل کرده است و ناامید کردن مردم و القای حس بن‌بست، جفا به مردم و انقلاب است.

۲- در کنار دستاوردهای غیرقابل‌انکار نظام اسلامی در عرصه‌های علمی، صنعتی، هسته‌ای، فضایی، علمی و پژوهشی و رسیدن به توان بازدارندگی در عرصه دفاعی و خودکفایی در تأمین نیازهای تسلیحاتی کشور که نشانگر عملکرد درست منظومه قدرت درایران اسلامی است، تأثیر آن در الگو بخشی برای دیگر نظام‌های سیاسی، از دستاوردهای مهم انقلاب است که شاخصه‌های آن نظیر  تحقق کامل استقلال سیاسی و رفع وابستگی به ابرقدرت‌ها؛ اثبات اصل «نه شرقی، نه غربی» به‌عنوان یک اصل عملی و ممکن؛ احیای اسلام سیاسی به‌عنوان یک مدل قابل اتّکا در جهان معاصر وبه ویژه در جهان اسلام را در پی داشته وبه همین دلیل قدرت‌های سلطه تمام توان خود را برای ناکارآمد سازی نظام اسلامی به کار گرفته‌اند

۳- در سال‌های اخیر با ظهور نیروهای مقاومت، عرصه سیاسی و اجتماعی کشورهای منطقه دچار تحول شده و فارغ از ساختارهای سنتی موجود در این کشورها و نفوذ نهادینه‌شده قدرت‌های غربی، منطقه در حال تجربه آرایشی جدید با محوریت نیروهای جبهه مقاومت است. این آرایش به دلیل نقش و نفوذ و پایگاه مردمی این نیروها در میان ملت‌ها و ابتنای آن‌ها به ارزش‌های فرهنگی و اسلامی، از یک عمق و پویایی معناداری برخوردار است و به دلیل الگوی گیری و اتکا به حرکت انقلاب اسلامی مردم ایران از پشتوانه و استحکام لازم برخوردار و می‌تواند منشأ تحولی بنیادین در کشورهای منطقه باشد. تأثیر این روند به‌گونه‌ای که در شرایط کنونی تنظیم راهبردهای منطقه‌ای بدون ملاحظه نقش و جایگاه این نیروها امکان‌پذیر نیست و به‌رغم تلاش قدرت‌های استکباری برای فشار و تحریم ایران برای عدم‌حمایت از این جنبش‌ها، آن‌ها خود به واقعیتی انکارناپذیر در عرصه تحولات منطقه‌ای وجهانی تبدیل‌شده‌اند

۴- توان مردم ایران در خنثی سازی توطئه‌های گسترده دشمنان به ویژه جنگ ترکیبی اخیر به رغم دخالت صریح قدرتهای سلطه در حمایت از اغتشاشگران، خود به فرصتی برای اعتلای انقلاب اسلامی واثبات قابلیت‌ها وتوانمندی های آن در جهان تبدیل شده است، به گونه‌ای که نگرانی‌های اخیر آمریکایی‌ها از قدرت ونفوذ ایران آن گونه که در گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا بر آن تأکید شده، ناشی از آن است.

این تحولات از یک‌سو نشانگر زوال هژمون غرب و از سوی دیگر تثبیت ایده و آرمان انقلاب اسلامی است که متأثر از آن باید با اراده و هوشمندی ایران به پایان تحریم‌های ظالمانه غرب تبدیل و با ارتقاء قدرت ملی، دشمنان را از ماجراجویی بیشتر بازدارد.