سرویس رصد و تحلیل شانا- در حالی که از جنگ غزه 45 روز است که می گذرد هنوز پرسش هایی در باره آن وجود دارد.  از جمله پرسش‌هایی که این روزها مطرح است این است که جنگ کنونی تا کی ادامه خواهد یافت؟ رژیم صهیونیستی به‌خاطر جغرافیای محدود، عمق راهبردی ندارد و ترکیب جمعیتی ارتشش با چالش مواجه است. ضمن این‌که روزانه در حال تحمل ۹۰۰ میلیون دلار هزینه و خسارت است (۲۴۰ میلیون دلار برای جنگ و الباقی خسارات تعطیلی اقتصاد).

فقدان عمق راهبردی و ترکیب جمعیتی ارتش

یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌های رژیم صهیونیستی در عرصه نظامی عدم توان برای جنگ‌های طولانی است. این مسأله هم به تعداد نظامیان و هم به روحیه و عمق راهبردی رژیم برمی‌گردد. درحالی که حمله زمینی ارتش صهیونیستی با ۳۶۰ هزار نفر (اصلی و احتیاط) به نوار غزه وارد دومین هفته خود شده است و نبردهای سنگینی بین صهیونیست‌ها و گروه‌های مقاومت در این منطقه در جریان است و تاکنون نیز ماشین جنگی اسرائیل پیشروی چندانی به‌دست نیاورده، اکنون سؤالات زیادی در مورد توانایی این رژیم برای ادامه دادن به یک جنگ طولانی‌مدت مطرح شده است.

در این رابطه ناظران سیاسی محدودیت‌های بزرگی را برای توانمندی نظامی اسرائیل برشمرده‌اند. در یک مورد محدودیت بکارگیری سربازان ذخیره عنوان می‌شود که عمدتاً غیرنظامیانی هستند که در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و خدماتی کار می‌کنند و دوری طولانی‌مدت از کار آنها آسیب قابل توجه اقتصادی به‌دنبال خواهد داشت. بر اساس گزارش مرکز مطالعات سیاسی بیت‌المقدس (مستقر در بیروت)، نیروهای ذخیره ارتش به طور متوسط حدود ۶۵ درصد از کل پرسنل ارتش اسرائیل را تشکیل می‌دهد که نشان می‌دهد این نیروها ستون فقرات ارتش هستند.

به گفته گابریل بن دور، مدیر برنامه مطالعات امنیت ملی در دانشگاه حیفا، همه مردان واجد شرایط سالی یکبار، برای یک دوره متوسط ۲۶ روزه برای سربازان و ۲۴ روزه برای افسران، به ذخیره فراخوانده می‌شوند، چرا که دکترین ارتش صهیونیستی مبتنی بر نظریه «ملت مسلح» است که به‌معنای سربازگیری عمومی از تمامی مردان و زنان با برخی استثنائات است، زیرا جمعیت اسرائیل حدود 9/8 میلیون نفر و در مقایسه با کشورهای عربی همسایه به رهبری مصر با جمعیت بیش از ۱۰۰ میلیون نفر، بسیار کمتر است.

بر اساس گزارش سایت آمریکایی «گلوبال فایر پاور»، تعداد نیروهای فعال اسرائیلی ۱۷۳ هزار نفر و تعداد نیروهای ذخیره ۴۶۵ هزار نفر است. یعنی تل‌آویو حدود سه چهارم نیروهای ذخیره را فراخوانده است، درحالی که جمعیت غزه از دو میلیون نفر بیشتر است، یعنی حدود یک چهارم جمعیت اسرائیل؛ اما بیش از ۵۳۰ هزار سرباز در حال خدمت هستند تا با چند هزار شبه‌نظامی متعلق به گردان‌های القسام، شاخه نظامی حماس مبارزه کنند.

نگرانی مقامات رژیم غاصب از ادامه جنگ

این روزها مقامات تل‌آویو از جنگی صحبت می‌کنند که هفته‌ها طول می‌کشد و این تأیید می‌کند که آنها به پاکسازی شهرک‌های اطراف نوار غزه از وجود نیروهای حماس راضی نخواهند شد، بلکه تلاش خواهند کرد تا این منطقه را دوباره اشغال کنند. اما با این وجود خود مقامات صهیونیستی و آمریکایی هم درباره پیروزی در غزه آنهم در طولانی‌مدت تردید دارند. یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل که پیشتر مدعی شده بود در مدت کوتاهی غزه را از وجود حماس پاکسازی خواهند کرد، اما روز سه‌شنبه در سخنانی اعتراف کرد که جنگ غزه با آن چیزی که آنها تصور می‌کردند خیلی متفاوت است و زمان بیشتری می‌برد.

برخی منابع اعلام کرده‌اند که مقامات کاخ سفید هم از طولانی‌شدن جنگ نگران هستند و تلاش می‌کنند تا هرچه سریعتر عملیات زمینی را به پایان برسانند، چرا که درگیری طولانی‌مدت به ضرر صهیونیستها بوده و ممکن است پای آمریکا را هم به معرکه باز کند.

کار برای  رژیم صهیونیستی روزبه روز سخت‌تر می‌شود

بر اساس سناریوی ارائه‌شده، درگیری‌های کنونی با احتساب جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ که ۵۱ روز به طول انجامید، هفته‌ها طول خواهد کشید. در مورد جنگ لبنان در سال ۲۰۰۶، این جنگ، ۳۳ روز به طول انجامید. اسرائیل به جنگ‌های کوتاه عادت دارد که در جنگ ۱۹۶۷ تنها ۶ روز طول کشید. حتی جنگ اکتبر ۱۹۷۳، که طی آن ارتش مصر توانست از خط دفاعی بارلو عبور کند، تنها ۲۰ روز طول کشید.

درگیری‌هایی که بین ارتش صهیونیستی با جنبش حماس و جهاد اسلامی در سالهای اخیر رخ داده است، هر بار کوتاه‌تر از قبل بوده و در نهایت به‌دلیل قدرت مقاومت صهیونیست‌ها با تن دادن به شروط مقاومت مجبور به آتش‌بس می‌شدند. الآن هم حدود ۴۰ روز از جنگ غزه می‌گذرد و تلفات اسرائیل با همه جنگ‌های این رژیم در هفت دهه گذشته برابری می‌کند و در صورتی که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، تلفاتشان به مراتب گسترده‌تر خواهد بود.

مقامات تل‌آویو برای این‌که غزه را برای ورود نیروهای زمینی آماده کنند، چند هفته به طور متوالی غزه را بمباران کردند تا زیرساختهای این منطقه را نابود کرده و به راحتی بتوانند به غزه وارد شوند. اما در حالی که سران ارتش صهیونیستی روی برتری نیروی هوایی برای پیشروی حساب ویژه باز کرده‌اند تحلیلگران نظامی معتقدند که برتری هوایی بدون قدرت پیروزی زمینی ارزشی ندارد.

جنبش‌های فلسطینی با بکارگیری تاکتیک‌های پارتیزانی نسبت به ارتش‌های معمولی در جنگ شهری مقاوم‌تر هستند و این همان‌ چیزی است که تل‌آویو را در پیشروی زمینی ناکام گذاشته است. بی‌تردید تلاش ارتش صهیونیستی برای نفوذ به شهر و محله‌های غزه، هزینه‌های انسانی آن را افزایش می‌دهد و زمان جنگ را طولانی‌تر می‌کند، زیرا نیروهای حماس با تسلیحات ضدزره، مین‌ها و تله‌های انفجاری، پهپادهای انتحاری و تک تیراندازان در کمین سربازان و تانک‌ها و دیگر تجهیزات ارتش صهیونیستی نشسته‌اند. بنابراین مسلماً برتری اسرائیل در نبرد از راه دور به کسب پیروزی زمینی منتهی نخواهد شد.

اگر فرض کنیم که ارتش صهیونیستی بتواند پس از مدت طولانی حتی بخش‌هایی از غزه را نیز اشغال کند اما باز هم برای ماندن در این منطقه با چالشهای جدی مواجه است. طول مدت جنگ بستگی به میزان پایداری و تاکتیک‌های گروه‌های فلسطینی دارد، این‌که آیا آنها درگیر جنگ شهری خواهند بود یا جنگ چریکی را ترجیح می‌دهند که مستلزم نگه داشتن زمین نیست، بلکه راهبرد ضربه زدن، فرار و کمین را دنبال می‌کند.

هم‌چنین تحلیلگران معتقدند که طول مدت جنگ به مولفه‌های دیگری مانند اهداف تل‌آویو از تهاجم زمینی به غزه نیز مرتبط است که بازسازی ظرفیت بازدارندگی خود را دنبال می‌کند. تداوم فشار بین‌المللی بر صهیونیست‌ها برای توقف کشتار در غزه و یا این‌که ابعاد جنگ به کشورهای دیگر مانند لبنان خواهد رسید یا نه متغیرهایی برای پیشبینی طولانی یا کوتاه‌مدت‌بودن جنگ است.

ارتش صهیونیستی توان جنگ شهری ندارد

در این میان تحلیلگران ارتش صهیونیستی را ناتوان‌تر از آن می‌دانند که بتواند در غزه پیروز شده و حتی برای مدت طولانی جنگ را ادامه دهد، مقامات نظامی این رژیم هم بارها نسبت به این مسأله ابراز نگرانی کرده‌اند. «اسحاق بریک» از فرماندهان میانرده ارتش اسرائیل پیش از آغاز عملیات زمینی در غزه، در سخنانی در خصوص ورود نیروهای زمینی به غزه هشدار داد و گفت که ارتش آماده این کار نیست. بریک هشدار داد که نهادهای نظامی برای تقویت توانایی نیروهای زمینی برای مقابله با تهدیدات هیچ کاری نکرده‌اند؛ او گفت: «برنامه‌های آموزشی ما برای نیروها در یک نبرد شهری کارایی ندارند.»

از آنجا که تل‌آویو برای پیروزی در غزه به نیروهای ذخیره خود اتکا دارد اما این نیروها هم چندان قابل اعتماد نیستند و شور و شوق خود را برای خدمت در ارتش از دست داده‌اند. به گزارش آنتولی، یک مطالعه انجام شده توسط ارتش اسرائیل نشان داد که اکثر سربازان ذخیره حاضر به خدمت در ارتش به عنوان شغل نیستند. درحالی که در سال ۱۹۷۴ تعداد افراد با چنین دیدگاهی تنها ۲۰درصد بود، مطالعه‌ای که در پایان دهه ۱۹۹۰ انجام شد، نشان داد که از هر ۱۱ سرباز ذخیره فقط دو نفر واقعاً برای خدمت سربازی درخواست داده‌اند.

بر این اساس، با ادامه جنگ، کنترل سربازان ذخیره که می‌خواهند به زندگی غیرنظامی که به آن عادت کرده‌اند بازگردند، برای فرماندهان ارتش دشوار خواهد بود، به ویژه مهاجران جدید که پیشینه‌های فرهنگی و اجتماعی دیگری دارند.

لازم به ذکر است که نیروهای ذخیره که نتانیاهو و دوستانش برای پیروزی در غزه روی آنها حساب باز کرده‌اند از زمان روی کار آمدن تندروها، در واکنش به طرحهای جنجالی دولت، گفته‌اند که از دستورات دولت تبعیت نمی‌کنند و لذا سپردن امور نظامی به‌دست این نیروهای ناراضی با چالش‌های جدی همراه خواهد بود.

در روزهای گذشته مقامات صهیونیستی به ویژه نتانیاهو اعتراف کرده‌اند که پس از پیروزی در غزه، قصد ندارند برای مدت طولانی در آنجا بمانند و این نشان می‌دهد که مستقر کردن نیروهای نظامی در غزه برای مدت نامعلومی هزینه‌های زیادی برای اسرائیل در پی خواهد داشت که از عهده دولت خارج است. آسیب‌های اقتصادی و روند مهاجرت معکوس صهیونیست‌ها به‌دلیل نبود امنیت و هزینه‌های هنگفت نظامی جنگ در غزه که به گفته اسموتریچ، وزیر دارایی این رژیم روزانه 250 میلیون دلار تخمین زده می‌شود در آینده بحرانهای عظیمی را در سرزمینهای اشغالی ایجاد خواهد کرد و می‌تواند دولت نتانیاهو را سرنگون کند که از هم‌اکنون زمزمه آن از سوی رسانه‌ها و معترضان داخلی به گوش می‌رسد.